Chia sẻ về tình hình xuất nhập khẩu, ông Trần Thanh Hải – Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu – Bộ Công Thương cho biết, năm 2021 là năm rất khó khăn cho hoạt động xuất nhập khẩu khi dịch COVID-19 bùng phát. Tuy nhiên, hoạt động xuất nhập khẩu của nước ta vẫn có nhiều điểm sáng. Cụ thể, về thị trường xuất khẩu, tất cả các thị trường khu vực châu Á đều có sự tăng trưởng, đặc biệt là các nước ASEAN. Nhiều thị trường chính trong khu vực ASEAN như Thái Lan, Singapore đều có mức tăng trưởng tốt, khoảng trên dưới 20%. Còn tính chung cả khu vực thì kim ngạch xuất khẩu vẫn duy trì con số tăng trưởng khoảng 10%.

Ngoài ra, các nhóm mặt hàng như dệt may, da giầy hay các sản phẩm điện tử cũng duy trì kim ngạch xuất khẩu sang khu vực châu Mỹ khá tốt. Nhóm những thị trường mới như Mexico, Peru, Chile cũng ghi nhận mức tăng trưởng khá cao, trên dưới 30%. Kết quả này là nhờ hiệu ứng từ các Hiệp định thương mại tự do mà Việt Nam tham gia gần đây như Hiệp định EVFTA và CPTPP. Sắp tới đây, khi nước ta tham gia các hiệp định khác, cùng với Hiệp định EVFTA, CPTPP sẽ tạo nên những tác động hết sức to lớn cho hoạt động xuất nhập khẩu.

“Thời gian qua, để hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng hiệu quả các hiệp định này, Bộ Công Thương đã tích cực thông tin, phổ biến, hướng dẫn doanh nghiệp tận dụng các ưu đãi. Bên cạnh đó, hỗ trợ công tác xúc tiến xuất khẩu để doanh nghiệp có thể nắm bắt, chuyển hóa lợi ích từ Hiệp định thành kết quả cụ thể. Ngoài ra, để góp phần khôi phục năng lực sản xuất cũng như tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp, đặc biệt là trong bối cảnh dịch bệnh hiện nay chưa bị đẩy lùi hoàn toàn thì các hoạt động xúc tiến thương mại ứng dụng công nghệ như các hoạt động giao thương trực tuyến, thương mại điện tử đã được các doanh nghiệp quan tâm nhiều hơn và từ đó thúc đẩy quá trình chuyển đổi số trong xuất khẩu. Dự kiến hết năm 2021 thì chúng ta sẽ đạt tổng kim ngạch xuất nhập khẩu khoảng trên 660 tỷ USD, là mức kỷ lục từ trước đến nay” – ông Hải cho hay.

Đóng góp trong thành tích đó, đã có nhiều mặt hàng giữ được kim ngạch tốt trong thời gian qua, từ những mặt hàng thuộc nhóm công nghiệp chế biến như điện tử, điện thoại, máy móc, thiết bị, phụ tùng, hàng dệt may, da giày, đồ gỗ… cho đến các mặt hàng nhóm nông sản như hạt tiêu, cao su, sắn, cà phê… đều có mức tăng trưởng khá đồng đều. Ngoài ra, một số mặt hàng như xơ sợi, nguyên phụ liệu dệt may, phương tiện vận tải ô tô, xi măng… dù không có tổng kim ngạch cao so với các mặt hàng chủ lực nhưng sự tăng trưởng cũng ở mức khá. Đây là sự cố gắng rất lớn của các doanh nghiệp ngành hàng này, đã nỗ lực vượt qua khó khăn, vượt qua đại dịch, tận dụng tốt những ưu đãi từ FTA. Hiện nay, nền kinh tế toàn cầu đang có sự phục hồi. Đây chính là cơ hội cho những nước hướng xuất khẩu như Việt Nam có thể tiếp tục đẩy mạnh xuất khẩu trong giai đoạn tới.

Đặc biệt, trong tháng cuối năm 2021, hoạt động xuất khẩu của Việt Nam đang có nhiều thuận lợi. Trên thế giới, việc các quốc gia, đặc biệt là các thị trường xuất khẩu chủ lực của ta như Hoa Kỳ, EU,… đã và đang thực hiện các phương án mở cửa, sử dụng hộ chiếu vaccine, ứng dụng công nghệ thông tin để quản lý cư dân, tổ chức lại các hoạt động kinh tế, văn hóa xã hội, mở cửa du lịch báo hiệu nhu cầu đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam sẽ tiếp tục tăng cao. Hơn nữa, nhu cầu thị trường đang tăng vào dịp mua sắm cuối năm, đặc biệt là nhóm hàng ta có lợi thế, tạo đà tăng cho kim ngạch xuất khẩu cả năm.

Ở trong nước, tính tới thời điểm hiện tại, tốc độ và số lượng người được tiêm vaccine ngày càng tăng. Nhờ hiệu quả của công tác chống dịch, Việt Nam có một giai đoạn tương đối dài tổ chức sản xuất chuẩn bị nguồn hàng, xuất khẩu, nhập khẩu trong trạng thái “bình thường mới” để sẵn sàng “bứt tốc”. Ngoài ra, các Hiệp định thương mại tự do, đặc biệt là các FTA thế hệ mới, đã qua giai đoạn thực thi ban đầu, các doanh nghiệp đã dần thích nghi với các cam kết của Hiệp định cùng với lộ trình thuế nhập khẩu của các đối tác sẽ tiếp tục được xóa bỏ hoặc cắt giảm, tạo thêm lợi thế cạnh tranh cho hàng của ta.

Tuy nhiên, xuất khẩu trong thời gian tới vẫn đối mặt với nhiều rủi ro khi mà dịch bệnh COVID-19 với biến thể mới OMICRON đang lan nhanh trên toàn cầu. Sau khi các tỉnh, thành phố lớn nới lỏng các biện pháp giãn cách, một số địa phương không có ca mắc hoặc số lượng ca mắc thấp đang xuất hiện các chuỗi lây nhiễm mới.

Vì vậy, bên cạnh việc khôi phục, đẩy nhanh tiến độ sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp vẫn phải quan tâm giám sát tình hình dịch bệnh; cần tiếp tục theo dõi chặt chẽ tình hình dịch bệnh và tình hình trao đổi hàng hóa giữa các quốc gia để tham mưu cho Chính phủ các giải pháp điều hành ứng phó với các yếu tố bất lợi; chú trọng công tác triển khai thực hiện các Hiệp định thương mại tự do nói chung, nhất là các FTA thế hệ mới như Hiệp định CPTPP, EVFTA, UKVFTA. Mục tiêu là không chỉ hỗ trợ các doanh nghiệp nắm được nội dung cam kết CPTPP, EVFTA mà còn vận dụng và phát huy có hiệu quả ưu đãi của Hiệp định, từ đó tận dụng tối đa các cơ hội và hạn chế các thách thức đặt ra từ những Hiệp định này.

Cùng với đó, tiếp tục đổi mới, tổ chức các chương trình xúc tiến thương mại, kết nối cung cầu cả trong và ngoài nước trên môi trường trực tuyến và dựa trên những nền tảng mới; thúc đẩy phát triển dịch vụ logistics, giảm các chi phí khai thác hạ tầng vận tải, chi phí logistics trong các hoạt động xuất nhập khẩu và lưu thông hàng hóa trong nước, chú trọng công tác đảm bảo tiến độ lưu thông hàng hóa xuất nhập khẩu tại các cảng biển, cửa khẩu biên giới.

Cũng theo ông Trần Thanh Hải, về phía doanh nghiệp, cần tận dụng ưu đãi từ các FTA trong bối cảnh chủ nghĩa bảo hộ gia tăng. chúng ta phải nhận thức rõ về những hàng rào kỹ thuật các nước nhập khẩu có thể áp dụng như thuế chống phá giá, chống trợ cấp… Thậm chí các nước có thể đưa ra những vụ kiện và doanh nghiệp phải sẵn sàng tâm thế đối mặt, tham gia giải trình.

“Một điều nữa tôi cũng hết sức lưu ý đó là trong bối cảnh căng thẳng thương mại đang gia tăng, doanh nghiệp của chúng ta cần hiểu biết rõ để không tiếp tay cho hành vi vi phạm như hành vi gian lận xuất xứ hàng hoá” – ông Hải nhấn mạnh.